Υξώς ή Υκσώς

Νομαδικός λαός που κατά τα τέλη του 18ου αι. π.Χ., προερχόμενος πιθανώς από την Ασία, εισέβαλε στην Αίγυπτο περνώντας τον ισθμό του Σουέζ και κυριάρχησε στην κοιλάδα του Νείλου περίπου ένα αιώνα, μεταξύ 15ης και 17ης δυναστείας. Καμιά άμεση πληροφορία ή αυθεντική μαρτυρία δε σώθηκε σχετικά με το λαό αυτό, εκτός από τα λιγοστά και αμφίβολα αιγυπτιακά στοιχεία, που σήμερα κατά μεγάλο μέρος έχουν διαψευστεί ή διορθωθεί. Η ίδια η «εισβολή» στην Αίγυπτο, που αφηγείται ο Μανέθων, φαίνεται, στο φως των νεότερων πληροφοριών, πως περιοριζόταν σε απλή και αναίμακτη, αν και συνεχή, διείσδυση των λαών αυτών στο Δέλτα του Νείλου, ώσπου, σε μια περίοδο εξαιρετικής αδυναμίας της Αιγύπτου (Αίγυπτος, ιστορία) κατέλαβαν την εξουσία από μέσα. Η εξέγερση που άρχισε ο Κάμωσις, ιδρυτής της 18ης δυναστείας (και τελείωσε ο Άμωσις, που κατέλαβε την Άβαρι, πρωτεύουσα των Y., και τους απώθησε στη Συρία, όπου τους σύντριψε οριστικά) έσβησε οριστικά το όνομα των Υ. από την ιστορία. Από την επαφή τους με τους Υ. φαίνεται πως οι Αιγύπτιοι διδάχτηκαν την ανατροφή αλόγων και τη χρησιμοποίηση του πολεμικού άρματος.